3 minVermoeidheid is een bekend symptoom van een ijzertekort. Voor sommige groepen geldt dat zij extra alert moeten zijn op deze en andere symptomen die kunnen wijzen op een ijzertekort. Er zijn namelijk groepen die er gevoelig voor zijn. Omdat de ijzerbehoefte hoger ligt dan normaal, of omdat zij standaard te weinig ijzer tot zich krijgen. Bij een tekort aan ijzer kun je bloedarmoede krijgen. Goed om te weten, want dan kun je er iets tegen doen.
IJzertekort - symptomen
IJzer zit in bloed en door een ijzertekort kan bloedarmoede ontstaan. Bloedarmoede wil zeggen dat er te weinig rode bloedcellen in het bloed aanwezig zijn of dat ze niet goed werken. In die rode bloedcellen zit hemoglobine en hemoglobine bevat ijzer. Krijg je dus onvoldoende ijzer binnen of kan jouw lichaam ijzer minder goed opnemen, dan loop je risico op een ijzertekort en op bloedarmoede. Overigens ontstaat bloedarmoede meestal door een ijzertekort, maar kan het ook ontstaan door een tekort aan vitamine B12, B6 en/of foliumzuur (vitamine B11).
De huisarts kan via bloedafname zien of je een ijzertekort hebt. Dit is dan te zien aan de hemoglobinewaarde (Hb) in je bloed. Mannen hebben bloedarmoede als de hemoglobinewaarde lager is dan 8,5 millimol per liter (mmol/l). Vrouwen hebben bloedarmoede als het Hb lager is dan 7,5 mmol/l. Onderstaande symptomen kunnen wijzen op een ijzertekort:
- Je bent snel vermoeid
- Je huid is bleker dan normaal
- Je bent snel buiten adem
- Je hebt last van rusteloze benen
Dit hoeft niet meteen te betekenen dat je ook bloedarmoede hebt. Dit is meestal een lange termijn gevolg van een ijzertekort. Wanneer de klachten blijven aanhouden ga je het beste naar de huisarts.
Wie lopen risico op een ijzertekort?
Voor sommige groepen mensen geldt dat zij meer risico hebben op een ijzertekort en bloedarmoede:
Kleine kinderen (6 maanden en ouder)
De natuurlijke voorraad van ijzer begint bij kinderen na 6 maanden op te raken. Zolang kinderen in de groei zijn, hebben ze een verhoogde kans op een ijzertekort. In de puberteit kunnen meisjes extra risico lopen op een ijzertekort omdat ze niet alleen snel groeien, maar ook gaan menstrueren.
Vrouwen, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven
Vrouwen hebben over het algemeen een hogere ijzerbehoefte dan mannen. Dit komt omdat zij maandelijks menstrueren. Omdat ijzer in bloed zit kunnen vrouwen die veel bloed verliezen tijdens de menstruatie een tekort aan ijzer krijgen. De ADH (aanbevolen dagelijkse hoeveelheid) ijzer voor een volwassen man is 11 mcg, terwijl die van een vrouw (voor de menopauze) hierdoor gemiddeld op 16 mcg ligt. Na de menopauze is de behoefte aan ijzer voor vrouwen lager dan in de vruchtbare leeftijd.
Ook tijdens de zwangerschap en borstvoedingsperiode hebben vrouwen een hogere ijzerbehoefte. Tijdens de zwangerschap hebben vrouwen ijzer nodig voor de vorming van de placenta en de groei van het kind. Een tekort komt dan ook nogal eens voor. Jouw verloskundige houdt daarom je hemoglobinegehalte in het bloed in de gaten. Je bloed wordt hier standaard twee keer op gecontroleerd. Ook na de zwangerschap loop je meer risico op een ijzertekort dan normaal. Dit geldt voor vrouwen die borstvoeding geven. Geef je flesvoeding, dan zit daar voldoende ijzer in voor jouw baby.
Vegetariërs en veganisten
Mensen met een vegetarisch of veganistisch voedingspatroon lopen risico op een ijzertekort met bloedarmoede tot gevolg. IJzer is een mineraal dat we binnenkrijgen uit onze voeding. Het komt in twee vormen voor: als heemijzer en non-heemijzer. Heemijzer zit in bloed en vinden we in vlees, vis en kip. Non-heemijzer komt voor in plantaardige voedingsmiddelen, zoals brood, volkoren producten, peulvruchten, noten, donkergroene groenten zoals spinazie, postelein, paksoi, andijvie en snijbieten. Heemijzer (dierlijk ijzer) wordt wat beter opgenomen in het lichaam dan non-heemijzer (plantaardig ijzer). Om die reden komt het voor dat vegetariërs en veganisten niet voldoende ijzer binnen krijgen.
Hoe kun je een ijzertekort aanvullen?
Voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven geldt dat zij advies moeten inwinnen bij hun huisarts of verloskundige alvorens een ijzersupplement te gebruiken. Tijdens de zwangerschap kan de ijzerbehoefte namelijk veranderen en voor vrouwen die borstvoeding gegeven kan de ijzerbehoefte anders zijn wanneer jouw baby een vroeggeboorte heeft gehad. De ijzerbehoefte kan namelijk ook nog eens verschillen, afhankelijk van hoe vergevorderd de zwangerschap is. Voor kinderen in de groei zijn ijzerdruppels voor kinderen aan te raden om een ijzertekort te voorkomen. Druppels zijn makkelijk in te nemen voor kinderen via een lepel, maar kunnen bijvoorbeeld ook door een schaaltje yoghurt gemengd worden.
Voor vegetariërs en veganisten is een plantaardig ijzersupplement een oplossing. Door een plantaardig ijzersupplement met vitamine C te nemenwordt ijzer beter opgenomen in het lichaam. Het lichaam zet met behulp van de vitamine C non-heemijzer om in ferrofumaraat, wat het lichaam makkelijker opneemt. Calcium kan de ijzeropname verlagen. Neem ijzer en calcium dus los van elkaar in.
