6 minJe eet gezond, gevarieerd en let goed op wat er op je bord ligt. Toch kan je lichaam ongemerkt een tekort aan vitamine B12 ontwikkelen. Vooral wie weinig of geen dierlijke producten eet, zoals vegetariërs, veganisten of mensen met een grotendeels plantaardig voedingspatroon, loopt meer risico. Maar zelfs als je wél voldoende B12 eet, kan de opname soms verstoord zijn. In dit blog lees je waarom een tekort zo makkelijk onopgemerkt blijft, en wanneer het verstandig is om extra alert te zijn.
In dit artikel lees je
- Voor welke lichaamsprocessen vitamine B12 belangrijk is;
- Welke 4 oorzaken er zijn van een vitamine B12-tekort;
- Waarom een tekort onopgemerkt blijft
- Voor welke problemen een vitamine B12-tekort zorgt;
- Dat klachten die horen bij een vitamine B12-tekort voor iedereen anders kunnen zijn.
Wat is vitamine B12?
Vitamine B12 is een essentiële vitamine die het lichaam nodig heeft voor de aanmaak van rode bloedcellen, een goede werking van het zenuwstelsel en het vrijmaken van energie uit voeding. Een andere naam voor vitamine B12 is Cobalamine. Cobalamine (vitamine B12) is van nature aanwezig in voeding, maar praktisch alleen in dierlijke producten. Omdat het lichaam B12 niet zelf kan aanmaken, moet het via voeding of supplementen worden binnengekregen.
Waarom is vitamine B12 belangrijk?
Vitamine B12 is belangrijk voor de werking van je hersenen en je geheugen, maar het speelt ook een rol bij veel andere processen in je lichaam. Vitamine B12 draagt bij aan:
- Je fitheid;
- Je natuurlijke energie;
- Je concentratievermogen, leerprestaties en gemoedstoestand;
- Vermindering van vermoeidheid;
- De aanmaak van rode bloedcellen;
- Een normale werking van het immuunsysteem;
- Het goed functioneren van het zenuwstelsel;
- Een normale energiestofwisseling;
- Een normaal metabolisme van homocysteïne;
- Het proces van celvernieuwing;
- Een goede weerstand.
Een hele waslijst dus. Het is dan ook niet voor niks de meest bekende vitamine uit de familie B-vitamines.
Lees ook onze blog over B12 bij zwangerschap.
De oorzaken van een vitamine B12-tekort
Onvoldoende B12 in de voeding
Als je gezond eet, denk je misschien dat je alle voedingsstoffen binnenkrijgt. Zeker wanneer je goed let op groenten, fruit en eiwitten. Toch ligt het bij sommige vitamines net wat anders.
Vegetariërs en veganisten kunnen door een verminderde inname van vitamine B12 een tekort opbouwen. Dit komt omdat vitamine B12 van nature voornamelijk voorkomt in dierlijke producten zoals vlees, vis, zuivel en eieren. Voor vegetariërs is het daarbij iets makkelijker om aan voldoende B12 te komen dan voor veganisten. Gelukkig zijn er wel steeds meer voedingsmiddelen op de markt die worden verrijkt met vitamine B12, zoals ontbijtgranen, plantaardige melk en vleesvervangers.
Benieuwd in welke voedingsmiddelen B12 allemaal voorkomt? Lees onze blog over B12 en voeding
Een verstoorde opname in het lichaam
Zelfs als je voldoende vitamine B12 via voeding binnenkrijgt, betekent dat nog niet dat je lichaam het automatisch goed opneemt. De opname van B12 verloopt via een complex proces in meerdere stappen.
In de maag zorgt maagzuur ervoor dat vitamine B12 vrijkomt uit het voedsel. Vervolgens bindt B12 zich aan een transporteiwit, dat de vitamine beschermt tegen afbraak. In de dunne darm wordt deze binding weer verbroken, waarna B12 zich hecht aan een ander eiwit dat nodig is voor de opname via de darmwand.
Als ergens in dit proces een verstoring optreedt, kan de opname van B12 verminderen. Dit komt bijvoorbeeld vaker voor bij ouderen of bij mensen die bepaalde medicijnen gebruiken. In zulke gevallen ligt het probleem dus niet bij de voeding zelf, maar bij de opnamecapaciteit van het lichaam.
Een stofwisselingsziekte
Hoewel vitamine B12 in de dunne darm wordt opgenomen, kunnen problemen in de maag ervoor zorgen dat de vitamine niet bij de dunne darm terechtkomt. Wanneer in de maag het enzym pepsine ontbreekt door een stofwisselingsziekte, kan vitamine B12 niet goed worden opgenomen. Je kunt dan dus een vitamine B12-tekort hebben, zelf als je voldoende dierlijke producten eet waar vitamine B12 in zit.
Vitamine B12-tekort door medicijngebruik
Doordat vitamine B12 maagzuur nodig heeft om in de maag vrij te komen en zo in de dunne darm door het lichaam kan worden opgenomen, kan het langdurig gebruik van maagzuurremmers zorgen voor een vitamine B12-tekort.
Ook het gebruik van metformine, een medicijn dat wordt gebruikt door diabetes type twee patiënten, zorgt bij langdurig gebruik voor een tekort aan vitamine B12.
Stichting B12-tekort heeft in dit artikel een overzicht gemaakt van alle medicijnen die een vitamine B12-tekort veroorzaken. Hier vind je naast maagzuurremmers en metformine ook een specifiek type cholesterolverlager, antibioticum en een medicijn tegen jicht. Omdat een vitamine B12-tekort dus in een flink aantal gevallen gepaard gaat met een aandoening, worden de klachten van een vitamine B12-tekort niet altijd als zodanig herkend.
Symptomen en behandeling van een vitamine B12-tekort
Je lichaam kan ongemerkt een tekort aan vitamine B12 ontwikkelen. Dit komt doordat het tekort meestal geleidelijk ontstaat en de eerste klachten vaak subtiel en lastig te herkennen zijn. Bovendien verschillen de soort en ernst van de klachten van persoon tot persoon, waardoor een B12-tekort niet altijd meteen opvalt. Een tekort kan zich uiten in verschillende symptomen:
- Vermoeidheid
- Verminderde eetlust
- Tintelingen
- Gevoelloze vingers en tenen
- Spierkrampen
- Evenwichtsproblemen
- Geheugenverlies
- Concentratieproblemen
- Ontstoken tong
- Menstruatieklachten
- Depressiviteit
De één kan bijvoorbeeld alleen last hebben van wat vermoeidheid, waar de ander juist weer psychische klachten ervaart, zoals concentratieproblemen, of hevige klachten zoals depressiviteit. En bij sommige van deze klachten wordt ook eerst aan iets anders gedacht. Zo wordt bij depressiviteit sneller gedacht aan een vitamine D-tekort, bij spierkrampen denk je eerder aan een magnesiumtekort en bij vermoeidheid aan een tekort aan ijzer.
Daarnaast is in onderzoek aangetoond dat overgewicht een verband heeft met lage vitamine B12-waarden. Het is niet bekend of een vitamine B12 tekort kan leiden tot gewichtstoename.
Een vitamine B12-tekort soms zo ongemerkt voortduren. Op de lange termijn is dit problematisch voor het goed functioneren van de hersenen en de zenuwen. In het geval van een ernstig vitamine B12-tekort zal een arts moeten behandelen met injectietherapie.
Twijfel je, of herken je signalen die daarop kunnen wijzen, dan is het helemaal niet gek om je waarden een keer te laten controleren.
Hoe voorkom je een B12 tekort?
Supplementen kunnen een oplossing zijn wanneer je klachten hebt die kunnen duiden op een vitamine B12-tekort of wanneer je geen dierlijke producten eet. Doordat vitamine B12 een wateroplosbare vitamine is, plas je een eventueel overschot uit wanneer je lichaam het niet nodig heeft. Vitamine B12 heeft dan ook geen maximale inname (geen bovengrens per dagdosering).
Conclusie
Een tekort aan vitamine B12 ontstaat vaak doordat je weinig of geen dierlijke producten eet, wat vooral speelt bij vegetariërs en veganisten. Ook sommige ziektes en medicijnen kunnen ervoor zorgen dat je lichaam B12 minder goed opneemt. Omdat de klachten, zoals moeheid of geheugenproblemen, per persoon verschillen en soms vaag zijn, merk je een tekort niet altijd meteen op. Daarom is het slim om dagelijks genoeg B12 binnen te krijgen via je voeding, en eventueel aan te vullen met een supplement.
Bij twijfel van een tekort is het altijd aan te raden om een arts te raadplegen.
