IJzertekort bij kinderen: herkennen en voorkomen

Zoals veel mensen weten, is ijzer onmisbaar voor het lichaam, vooral als het gaat om de groei en ontwikkeling van kinderen. Een tekort aan ijzer kan dan ook problemen veroorzaken bij je kleintje. Maar hoe herken je eigenlijk een ijzertekort? En wat kun je doen om te zorgen dat je kindje genoeg ijzer binnenkrijgt? Lees snel verder om er meer over te ontdekken!

In dit artikel lees je

• Waarom ijzer zo belangrijk is
• Wat de symptomen zijn van een ijzertekort bij kinderen
• Welke kinderen een groter risico lopen op een ijzertekort
• Tips om een ijzertekort te voorkomen of aan te vullen

Wat is ijzer en waarom is het belangrijk?

IJzer is een onmisbaar mineraal dat in ons bloed zorgt voor het transport van zuurstof naar alle cellen in ons lichaam. IJzer helpt bij de aanmaak van hemoglobine, het eiwit in rode bloedcellen dat zuurstof door het lichaam verspreidt. Deze zuurstofvoorziening is essentieel voor een gezonde en optimale ontwikkeling, vooral voor de hersenen en de spieren. 

Een volwassene heeft gemiddeld zo’n 11 mg ijzer per dag nodig. Zonder voldoende ijzer werkt je lichaam minder goed, wat je merkt aan vermoeidheid en een lagere weerstand. 

Voor kinderen tot 5 jaar ligt de aanbevolen hoeveelheid rond de 8 mg per dag. Toch hebben kinderen per kilo lichaamsgewicht veel meer ijzer nodig dan volwassenen, omdat ze volop in de groei zijn en extra voedingsstoffen nodig hebben. Hierdoor is het extra belangrijk om alert te zijn op signalen die kunnen wijzen op een tekort.

Tekenen van ijzertekort bij je kind

• Bleke huid: Een van de meest herkenbare tekenen van ijzertekort is een blekere huid dan normaal. Dit komt doordat er minder rode bloedcellen zijn om zuurstof te vervoeren, waardoor de huid minder roze of gezond lijkt.
• Vermoeidheid: Kinderen met een tekort aan ijzer voelen zich vaak snel moe en hebben minder energie om te spelen, leren of andere dagelijkse activiteiten te doen. Dit kan hun enthousiasme en algemene stemming beïnvloeden.
• Kortademigheid: Omdat het bloed minder zuurstof kan vervoeren, kunnen kinderen met ijzertekort sneller buiten adem raken, vooral bij lichamelijke inspanning zoals rennen of sporten.
• Moeite met concentreren: IJzer is belangrijk voor de hersenfunctie. Een tekort kan het moeilijk maken voor kinderen om zich te concentreren, wat hun prestaties op school kan beïnvloeden.
• Broze nagels en haaruitval: IJzertekort kan ervoor zorgen dat nagels dunner en breekbaarder worden. Ook kan het leiden tot haaruitval of een verminderde haargroei.

Kinderen met een verhoogd risico op ijzertekort

Hoewel elk kind een goede ijzerinname nodig heeft, zijn er bepaalde groepen die een groter risico lopen op een tekort. Het is belangrijk om bij deze kinderen extra alert te zijn op signalen van ijzertekort.

Kinderen met een verhoogd risico zijn onder andere:

• Te vroeg geboren baby’s of baby’s met een laag geboortegewicht: Zij hebben bij de geboorte minder ijzervoorraad opgebouwd en kunnen deze sneller uitputten.
• Kinderen die weinig ijzerrijke voeding binnenkrijgen: Denk aan moeilijke eters of kinderen die weinig vlees, vis, peulvruchten of groene groenten eten. Ook bij een vegetarisch of veganistisch dieet is de kans op ijzertekort groter als er niet bewust wordt gelet op plantaardige ijzerbronnen en de opname daarvan.
• Kinderen met bepaalde aandoeningen: Bijvoorbeeld bij glutenintolerantie (coeliakie) of de ziekte van Crohn. Deze aandoeningen kunnen de opname van ijzer in de darmen verstoren, waardoor er ondanks voldoende inname toch tekorten kunnen ontstaan.
• Kinderen in een groeispurt: Tijdens periodes van snelle groei, zoals bij peuters of pubers, verbruikt het lichaam meer ijzer. 
• Tieners die menstrueren: Meisjes die menstrueren verliezen maandelijks bloed, en dus ook ijzer. Als dit niet goed wordt aangevuld via voeding of supplementen, ontstaat sneller een tekort.

Voorkomen van ijzertekort

Gelukkig is een ijzertekort in de meeste gevallen goed te voorkomen of aan te vullen met de juiste voeding en leefstijlkeuzes. Hieronder vind je enkele praktische tips om voldoende ijzer binnen te krijgen:

#1 Kies voor ijzerrijke voeding

Zorg voor een gevarieerd en gebalanceerd voedingspatroon met voldoende ijzerrijke voedingsmiddelen.

Denk aan:

• • Mager rood vlees, gevogelte en vis (rijk aan goed opneembaar heemijzer)
  • Eieren, peulvruchten, tofu, linzen, volkoren granen en noten
  • Donkergroene bladgroenten zoals spinazie, boerenkool en snijbiet

#2 Combineer met vitamine C

Er zijn twee soorten ijzer in voeding: heemijzer (uit dierlijke producten) en non-heemijzer (uit plantaardige bronnen). Heemijzer wordt gemakkelijker opgenomen door het lichaam. Vitamine C helpt het lichaam om non-heemijzer beter op te nemen. Voor kinderen die geen vlees eten, is het daarom extra belangrijk om slim te combineren met vitamine C en supplementen waar nodig.

Combineer ijzerrijk eten dus met fruit, zoals sinaasappel, kiwi, aardbeien of mango, of vitamine C rijke groenten zoals paprika, broccoli of tomaat.

#3 Vermijd koemelk vóór de leeftijd van 1 jaar

Koemelk bevat relatief veel calcium, wat de opname van ijzer uit voeding kan remmen. Geef dus pas na de eerste verjaardag gewone koemelk en kies daarvoor bij jonge baby’s liever voor moedermelk of een geschikte opvolgmelk.

#4 Let op de ijzeropname

Niet alleen calcium remt de opname van ijzer. Sommige andere stoffen remmen ook de opname. Denk hierbij aan:

• Fytaat, een stof die voorkomt in volkoren granen, zaden en peulvruchten
• Polyfenolen, die je vooral vindt in koffie, zwarte thee en cacao
  Hoewel dit vooral bij volwassenen een rol speelt, is het goed om te weten als je zelf ook met je ijzerinname bezig bent.
• Vezels. Hoewel vezels gezond zijn en een belangrijk onderdeel vormen van een gebalanceerd dieet, kunnen grote hoeveelheden bij jonge kinderen de opname van mineralen zoals ijzer verminderen. Geef vezelrijke voeding daarom met mate rond de hoofdmaaltijden met ijzerrijk voedsel, en zorg voor een goede spreiding over de dag.

#5 Voeg ijzerrijke snacks toe

Voor kinderen die weinig variatie in hun voeding toelaten, kan het een uitdaging zijn om voldoende ijzer binnen te krijgen. In dat geval kun je denken aan ijzerrijke snacks zoals gedroogd fruit (zoals abrikozen of rozijnen), verrijkte ontbijtgranen of smoothies met spinazie en fruit.
 

Wanneer is een ijzersupplement nodig?

In sommige situaties is het lastig om via voeding alleen voldoende ijzer binnen te krijgen. Een supplement kan dan uitkomst bieden. Dit geldt bijvoorbeeld bij een vastgesteld ijzertekort of wanneer je kindje tot een risicogroep behoort, zoals bij een snelle groeifase, langdurige slechte eetlust of bij bepaalde medische aandoeningen zoals coeliakie of een chronische ontsteking. Ook bij tieners die menstrueren, vegetariërs of veganisten, of kinderen die moeite hebben met het opnemen van ijzer uit voeding, kan extra aanvulling nodig zijn. 

Let erop dat het supplement een goed opneembare vorm van ijzer bevat, zoals ijzer bisglycinaat. Het is extra effectief als er ook vitamine C aan is toegevoegd, omdat dat de opname van ijzer in het lichaam verbetert. Overleg bij twijfel eerst met je huisarts of een deskundige. Zo weet je zeker of het nodig is en in welke dosering.

Conclusie

Bij kinderen is een goede ijzerbalans extra belangrijk voor hun groei, ontwikkeling en weerstand. Tekenen van een ijzertekort, zoals vermoeidheid, bleke huid of een verminderde eetlust, worden niet altijd direct herkend. Toch kunnen ze grote invloed hebben op het dagelijks functioneren en de gezondheid van je kind. Heb je het vermoeden dat je kind een ijzertekort heeft? Laat dan voor de zekerheid het bloed controleren via de huisarts. Een tijdige aanpak helpt om verdere klachten te voorkomen en ondersteunt een gezonde, energieke ontwikkeling.

Heb je vragen of wil je persoonlijk advies? Neem dan gerust contact met ons op, we denken graag met je mee!